این روزها بعد از اخبار کرونا، مهمترین خبرها مربوط به سهام عدالت است که واکنش‌ها و تحلیل‌های بسیاری را در پی داشته است. در ادامه با نیک پرداخت همراه باشید.
پس از بحران کرونا که وضعیت اقتصادی کشور با بحران شدیدی مواجه شد، دولت به فکر راه چاره بود و در نهایت بازار سرمایه را نشانه گرفت.
در سال جدید، ابلاغیه آزادسازی سهام عدالت از سوی مقام معظم رهبری اعلام شد. به گزارش برات نیوز، وزیر اقتصاد اعلام کرد که دولت به منظور آزادسازی سهام عدالت در سال ۹۹، امکان خرید و فروش آن را در بورس مهیا کرده است.
سهام عدالت چگونه متولد شد؟
واگذاری سهام شرکت های دولتی به عموم مردم با ادعای کارآمدکردن دولت، برای نخستین بار در بند «ج» ماده ۱۶ لایحه برنامه پنج ساله سوم که در سال ۱۳۷۸ از سوی «سید محمد خاتمی» رییس جمهور وقت به مجلس تقدیم گردید؛ پیش کشیده شد.
مندرجات این لایحه دارای ناسازگاری آشکار با قانون اساسی و الزامات قانون برنامه و بودجه مصوب سال ۱۳۵۱ بود. فروش سهام شرکتهای دولتی به عموم در دولت «احمدی نژاد» تغییر نام داد و در مصوبات هیأت وزیران در سال ۱۳۸۴، تحت عنوان «سهام عدالت» معرفی شد. دولت احمدی نژاد در پی واگذاری این سهام، به استناد مجوزهای کلی و خلاف قانون اساسی برنامه پنج ساله سوم بود. او نمی‌خواست لایحه‌ای در این زمینه، به مجلس تقدیم کند؛ زیرا از مخالفت مجلس یا ایراد شورای نگهبان به این تصمیم هرج‌ومرج طلبانه نگران بود. به هر حال تا سال ۱۳۸۶، سهام شرکتهای دولتی به عموم واگذار نشد.
هنگامی‌که لایحه «سیاست‌های کلی اصل ۴۴» از سوی این دولت در سال ۱۳۸۶، به دستاویز خصوصی‌سازی اقتصاد دولتی ایران، به مجلس تقدیم شد؛ کمیسیون ویژه رسیدگی به این لایحه در مجلس، مواد ۳۴ تا ۳۸ را تحت عنوان «سهام عدالت» به لایحه دولت افزود. با تصویب لایحه دولت احمدی نژاد در مجلس، شورای نگهبان توانست ۴۵ مورد ایراد قانون اساسی، به مصوبه مجلس بگیرد اما این مصوبه با بیش از ۲۰ مورد از ایرادات مزبور که مجلس آنها را برطرف نکرد؛ در سال ۱۳۸۷ به تصویب مجمع تشخیص مصلحت رسید.
قانون‌گذاری سهام عدالت
«سید محمود کاشانی» استاد حقوق دانشگاه شهید بهشتی، با انتقاد از قانون سهام عدالت می‌گوید:
این قانون که از اصل، ناسازگار با اصل ۴۴ قانون اساسی بود؛ بی‌درنگ اجرا شد اما هرگز به هدف خصوصی‌سازی ادعایی آن نرسید و پس از واردآوردن زیان‌های سنگین به کشور، دستور توقف اجرای آن داده شد. به‌ویژه مواد ۳۴ تا ۳۸ این قانون درباره «سهام عدالت» که از دیدگاه نظری مردود و برای شرکتهای مهم دولتی، خطرآفرین بود؛ پس از گذشتن ۱۲ سال اجرا نشدند. سودهایی هم که در این سال‌ها به مشمولان موهوم سهام این شرکت ها پرداخت شد، تصرف غیرقانونی در اموال دولتی بوده است.
از آن جا که واگذاری سهام شرکتهای موضوع این قانون، به حدود ۵۰ میلیون نفر از مردم در عمل امکان‌پذیر نبود؛ در مواد ۳۴ تا ۳۸ این قانون یک رشته شرکتهای موهوم به نام «تعاونی شهرستانی» پیش‌بینی شده بود که دارندگان سهام عدالت، به‌طور دستوری عضویت آنها شوند و این تعاونی‌ها اجرای حقوق دارندگان سهام را برعهده بگیرند.
تشکیل چنین تعاونی‌هایی در تمام شهرهای کشور، در میان میلیون‌ها نفر از دارندگان سهام فرضی عدالت که در آنها حق رأی داشته باشند؛ خیال‌پردازی بود. اینکه دارندگان سهام، بدون رضایت و تنها با تصویب یک قانون، به عضویت یک شرکت تعاونی شهرستانی درآیند؛ در جای خود یک جعل در قانون‌گذاری بوده است.
آیا افرادی که این ساختار مجعول را درمورد تعاونی‌های شهرستانی کمیسیون ویژه مجلس، در خصوص سهام عدالت در مواد ۳۴ تا ۳۸ این قانون، پیش‌بینی کردند؛ از خلاف واقع بودن آن ناآگاه بودند یا آنکه می‌خواستند از هر راه، چوب حراج به شرکتهای دولتی بزنند؟ جالب‌تر این است که از اجتماع این تعاونی‌های موهوم شهرستانی، تعاونی‌های استانی فرضی را هم برای به‌‌کاربردن حق رأی دارندگان سهام عدالت در نظر گرفته‌اند. به هر حال در ۱۲ سال گذشته، حقوق‌هایی به کارمندان شرکتهای تعاونی پرداخت شده که تحمیل به بودجه دولت بوده است.
ساماندهی سهام عدالت
سرانجام لایحه «ساماندهی سهام عدالت» از سوی دولت روحانی، در بهمن ماه ۱۳۹۶ به مجلس تقدیم شد و در ماده ۱۸ این لایحه، خواستار نسخ مواد ۳۴ تا ۳۸ قانون سیاست‌های کلی اصل ۴۴، شرکتهای تعاونی شهرستانی و استانی شدند که در حقیقت، نشان‌دهنده اجرایی‌نبودن این مواد و واگذاری سهام موهوم عدالت است.
با این حال در لایحه دولت، باز هم «تشکیل صندوق‌های سرمایه‌گذاری معامله‌پذیر ETF» برای سهام عدالت پیش‌بینی شده است که از سوی دستگاه دولتی مدیریت شود.
«محمود کاشانی» در این باره می‌گوید:
این لایحه هم که در جای خود نمی‌تواند گِره‌گشای فکر موهوم واگذاری سهام شرکتهای دولتی به نام عدالت باشد، در تاریخ ۱۳۹۷/۱/۲۸ از سوی کمیسیون برنامه بودجه و محاسبات مجلس رد شد. یکی از دلایل رد لایحه، این است که «تشکیل صندوق‌های سرمایه‌گذاری سهام عدالت، منجر به دولتی‌شدن این موضوع می‌شود و به‌نوعی، گسترش تشکیلات را به‌دنبال دارد.»
در حالی‌که قانون سیاست‌های کلی اصل ۴۴ در سال ۱۳۸۷، واگذاری سهام را با دستاویز خصوصی‌سازی اقتصاد بیمار دولتی در کشور پیش‌بینی کرده بود؛ کمیسیون برنامه و بودجه مجلس، لایحه دولت روحانی را که در آن تأسیس یک صندوق دولتی دیگر با وظایف نامعلوم پیش‌بینی شده بود، به درستی رد کرد تا بار بیشتری بر دوش اقتصاد دولتی کشور نهاده نشود.
مرکز پژوهش‌های مجلس هم پس از رد لایحه ساماندهی سهام عدالت در مجلس، طی گزارش تفصیلی خود به تاریخ ۱۳۹۸/۲/۲، ایرادات اصولی بر مواد ۳۴ تا ۳۸ قانون سیاست‌های کلی اصل ۴۴ وارد کرد که پاره‌ای از آنها چنین هستند:
عدم کارایی تعاونی ها و شرکتهای سرمایه‌گذاری استانی برای اِعمال مدیریت در شرکتهای دولتی به‌دلیل نداشتن اطلاعات و تخصص کافی در فعالیت‌های تولیدی و فنی، ایجاد مشکلات مدیریتی برای شرکتهای سرمایه‌پذیر.
این گزارش همچنین افزوده است که به جهت آزادسازی این سهام براساس آنچه در لایحه دولت آمده است، صندوق‌های سرمایه‌گذاری معامله‌پذیر ETF، انتقادات فراوانی وجود دارد. به هر حال با رد لایحه «ساماندهی سهام عدالت» در کمیسیون برنامه و بودجه، این لایحه در جلسه علنی مجلس مطرح نشد.
به گفته این استاد دانشگاه، تنها راه این است که فکر موهوم و خلاف قانون اساسی کنار گذاشته شود تا از ورود میلیون‌ها نفر از مردم به نام سهامدار عدالت، در مدیریت شرکتهای مهم دولتی پیشگیری و مدیریت این شرکت‌ها با هرج‌ومرج و نابسامانی روبرو نشود. عدالت اجتماعی حقیقی هم نیازمند احترام به حقوق مردم، برپایی قانون در کشور، اصلاح بنیادی قانون انتخابات و همچنین برگزاری انتخابات آزاد و عادلانه است که این دولت‌ها گامی برای دستیابی به آن برنمی‌دارند. پیامد این اوضاع هم استمرار اقتصاد دولتی در چهار دهه گذشته و بار سنگین گرانی، تورم و کاهش دائمی ارزش پول ملی کشور است که بر دوش عموم مردم سنگینی می کنند.
پیشینه تصویب طرح سهام عدالت
سهام عدالت با هدف حمایت از اقشار کم‌درآمد و دهک‌های پایین جامعه، در دولت نهم تصویب شد و مقرر شد که بخشی از سهام شرکتهای دولتی، میان این اقشار در قالب سهام عدالت توزیع شود تا علاوه‌بر پیشبرد سیاست‌های اصل ۴۴ قانون اساسی، از شکاف دهک‌های بالا و پایین، کاسته شود. بر این اساس طرح توزیع و واریز سهام در آبان سال ۱۳۸۴ تصویب و در بهمن ماه اصلاح و نهایی شد. در آبان ماه اساسنامه شرکت کارگزاری آن هم تصویب شد.
در مرحله اول واریز، دولت افراد تحت‌پوشش نهادهای حمایتی یعنی کمیته امداد، بهزیستی، رزمندگان و ایثارگران غیرشاغل را در اولویت قرارداد و برگه‌های سهام را بین آنها توزیع کرد. پس از آن سایر اقشار شامل کارمندان، کارگران، فرهنگیان، بازنشستگان و سایر ایثارگران مشمول این طرح قرار گرفتند.
ارزش سهام در زمان توزیع به ازای هر برگه سهم، ۵۰۰ هزار تومان بود که در سال ۱۳۹۹، طرح ارتقای آن به یک میلیون تومان با واریز باقیمانده از طرف سهامداران کلید خورد. با تحولات اقتصادی سال اخیر و تورم بالا، ارزش آن هم افزایش یافت و عده‌ای از رشد ۴ برابری آن خبر می‌دهند.
نهایتا با موافقت رهبر معظم انقلاب و ابلاغیه آزادسازی سهام عدالت، دارندگان این سهام امکان معامله و همچنین خرید و فروش آن را دارند. برای این منظور، ابتدا لازم است که دارندگان آن نسبت به مالکیت سهام خود اقدام کنند و پس از مالکیت، طی فرآیندی که دستورالعمل آن توسط شورای عالی بورس مصوب و منتشر می شود؛ بخشی از آن را به فروش برسانند.
گمانه‌زنی‌ها حاکی از آن است که در گام اول، احتمالا افراد مجوز فروش ۳۰ درصد سهام خود را داشته باشند که برای افراد عادی با سهام ۵۳۰ هزار تومان قبل، حدود یک میلیون و نیم می‌شود و برای سهام عدالت بهزیستی و همچنین کمیته امداد، بالغ بر ۳ میلیون تومان خواهد بود.
میزان ارزش سهام عدالت ۱۳۹۹
سهام عدالت در سال ۱۳۸۹، برای افراد عادی ۵۳۰ هزار تومان و اقشار خاص مانند افراد تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی، یک میلیون تومان بود. معاون اول رئیس جمهور اخیرا درباره ارزش سهام عدالت گفت که مبلغ سهام عدالت، امروز ۸ برابر شده است.
بر این اساس سهام عدالت افراد عادی، ۴ میلیون تومان و کمیته امداد و بهزیستی، ۸ میلیون تومان می‌ارزد. با این حال اعداد بالاتری هم برای مبلغ آن اعلام شده و برخی کارشناسان معتقد هستند که سهام عدالت بر اساس قیمت‌های امروز سهام شرکتهای بورسی، ۱۰ تا ۱۵ برابر شده است که این یعنی سهام یک میلیون تومانی، به ۱۰ تا ۱۵ میلیون تومان افرایش یافته است.
سامانه سهام عدالت برای ثبت‌نام در سال ۱۳۸۴ راه‌اندازی شد و تا سال ۱۳۹۵ فعال بود اما از سال ۹۵، ثبت‌نام آن متوقف شد و اکنون در سال ۹۹، چهارمین سالی است که ثب نام از طریق سامانه سهام عدالت انجام نمیشود. این در حالی است که جاماندگان ثبت‌نام، نسبت به این شرایط اعتراض دارند و معتقد هستند که نحوه توزیع و ثبت‌نام آن، روند صحیحی را طی نکرده است.
کارکرد دیگر این سامانه، واریز سود آن است. دارندگان سهام عدالت برای واریز سود خود باید شماره شبای‌شان را در سامانه samanese.ir وارد کنند. (نحوه ثبت شماره شبا در سامانه آمده است.)
همچنین افراد می‌توانند وضعیت سهام خود را از طریق سایت سهام عدالت پیگیری کنند تا دریابند که چه میزان سهم دارند و واریز سود آنها در چه مرحله‌ای است.
سامانه سهام عدالت علاوه‌بر خدمات فوق (استعلام سهام عدالت، استعلام سود، ثبت شماره شبا و ثبت‌نام)، یک سایت اطلاع رسانی به آدرس news.samanese.ir دارد که آخرین اخبار سهام عدالت، اظهارات و تصمیمات آن را منتشر می‌کند.
بر اساس اعلام سازمان خصوصی‌سازی، درحال حاضر امکان ثبت‌نام جدید وجود ندارد. پلیس هم نسبت به اخبار ثبت‌نام از منابع غیرموثق، واکنش داشت و همچنین هشدار داد که مردم مراقب افراد سودجو باشند و اطلاعات خود را در اختیار آنها قرار ندهند. (پاسخ به برخی سوالات در این زمینه، در ادامه آمده است.)
دوره مجاز ثبت‌نام بازه زمانی ۱۰ ساله ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۴ بوده و پس از آن، ثبت‌نام جدید صورت نمی‌گیرد. در صورت صدور مجوزهای جدید برای ثبت نام، از طریق سایت راهبرد معاصر، اطلاع رسانی خواهد شد.
جزئیات واریز سود
سهام عدالت، سهام ۶۰ شرکت بورسی و فرابورسی است که بین مشمولان آن توزیع شده و با توجه به مالکیت مردم بر سهام این شرکت ها، سود حاصل از فعالیت آنها باید میان سهامداران توزیع شود.
مجامع این شرکت ها در تیرماه هر سال برگزار می شود و طبق قانون واریز سود سهام حداکثر تا ۸ ماه بعد از مجامع عمومی که پایان هر سال می شود باید انجام گردد.
در زمان ثبت نام سهام عدالت تصویب شد مبلغ این سهام طی ۱۰ سال از محل سود شرکت ها به خزانه دولت برگردد و از سال یازدهم واریز سود به مردم آغاز شود. البته بنا بود پس از ۱۰ سال سهام عدالت به صورت کامل آزادسازی شود و امکام خرید و فروش آن برای مالکان مهیا شود که تا این لحظه امکان معامله ممکن نشده و هر گونه خرید و فروش غیرقانونی است.
مرحله اول واریز سود سهام عدالت سال ۹۵ انجام شد و در این مرحله واریز سود طبق نوبت در سال ۹۶ اتفاق افتاد و مرحله سوم واریز نیز در ۹۷ انجام شد و امسال چهارمین مرحله واریز سود انجام می شود.
مبلغ سود
واریز سود سهام در پایان سال ۹۹، مبلغ سود برای افراد تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی ۲۰۰ هزار تومان و برای سایر دارندگان سهام عدالت ۱۱۰ هزار تومان است که به حساب سرپرست خانوار مشمول سهام واریز می شود. سال گذشته نیز مبلغ سود واریزی برای مشمولان کمیته امداد و بهزیستی ۱۸۰ هزار تومان و برای سایر افراد ۹۰ هزار تومان بود.
بر اساس مصوبه دولت، مشمولان نهادهای حمایتی دوبرابر سایر افراد سهام دریافت کرده اند و به همین میزان واریز سود سهام کمیته امداد و بهزیستی بیشتر از سایرین است. البته کسانی که با خرید سهام عدالت مبلغ سهم خود را به یک میلیون تومان رسانده اند نیز به میزان گروه اول یعنی حدود ۲۰۰ هزار تومان سود دریافت خواهند کرد.
برای واریز سود حتما باید دارندگان به سامانه سهام عدالت مراجعه کنند و شماره شبای بانکی خود را برای دریافت سود سهام وارد کنند. به تازگی این امکان نیز فراهم شده است که سهامداران بتوانند دو شماره شبا برای واریز سود سهام خود معرفی کنند.
استعلام واریز سود
واریز سود سهام عدالت درحال انجام است و بخشی از مشمولان تا کنون سود سهام خود را دریافت کرده اند. برای استعلام سود خود مراحل زیر را دنبال کنید تا از آخرین مبلغ واریز سود مطلع شوید:
ابتدا باید وارد سایت به آدرس www. samanese.ir شوید. سپس، شرایط و قوانین سایت را مشاهده می کنید و برای رفتن به مرحله بعد باید گزینه پذیرش شرایط را علامت بزنید و ادامه را کلیک کنید:
مقررات سامانه به این شرح است:
۱. این سامانه برای مشاهده خلاصه وضعیت مشمولین سهام عدالت است.
۲. اطلاعات درخواست شده در این سامانه باید با دقت و توسط شخص مشمول، بازماندگان ایشان و یا ولی، وکیل ، قیم قانونی آنها وارد شود.
۳. وارد نمودن شماره تلفن همراه معتبر در سامانه به منظور ثبت شماره شبای بانکی الزامی است، سازمان خصوصی سازی اجازه دارد در مواقع ضروری جهت اطلاع رسانی با شماره تلفن همراه اعلام شده از طریق پیامک یا تماس تلفنی ارتباط برقرار نماید.
۴. حداکثر زمان درنظر گرفته شده برای هر بار استفاده از سامانه ۱۰ دقیقه می‌باشد. پس از پایان زمان مذکور، مراجعه کننده باید از ابتدا به سامانه وارد شود.
۵. در صورتی که در مراحل شناسایی بیش از سه بار، اطلاعات هویتی نادرست انتخاب شود، دسترسی به سامانه تا ۷۲ ساعت مسدود می‌گردد.
۶. فعالیت مراجعین در این سامانه ثبت شده و قابل پیگیری است.
راهنمای ثبت نام سهام عدالت
ثبت نام در دور قبلی بین سال های ۸۴ تا ۹۵ بر اساس تعاونی های استانی انجام شد و استعلام از طریق سایت به آدرس samanese انجام می شد. در حال حاضر ثبت نام جدید انجام نمیشود اما دولت وعده داده است که برای جاماندگان در سال ۹۹ دور جدید ثبت نام را انجام دهد. در دور جدید دو حالت متصور است؛ یکی اینکه همانند گذشته از طریق نهادها و تعاونی ها ثبت نام جاماندگان انجام گیرد و افراد برای استعلام سهام عدالت خود تنها باید به سامانه سهام عدالت مراجعه کنند. یک حالت دیگر نیز ثبت نام مستقیم سهام عدالت ۹۹ از طریق سایت است که در این حالت فراخوان برای ورود اطلاعات افراد به سامانه داده خواهد شد و پس از جمع آوری اطلاعات افراد صحت و صلاحیت آنها برای توزیع سهام عدالت و واریز سود سنجیده خواهد شد.
برای ثبت نام نیز لازم است در مراحل اول تا هفتم ابتدا وارد سایت شوید و پس از ورود کد ملی، سال تولد، نام پدر و شماره شناسنامه به صورت کامل وارد سایت شوید. در پایان این مرحله ثبت نام به صورت ابتدایی انجام شده است و طی مدتی اطلاعات شما در سامانه سهام عدالت بررسی و استعلام می شود و در صورت مشمول شدن شما بر اساس اطلاعات فردی و اقتصادی، سهام عدالت به شما تعلق خواهد گرفت.
البته برای ثبت نام سهام عدالت لازم است تا جاماندگان تا سال ۹۹ صبر کنند و ببینند آیا این دولت بالاخره به وعده ثبت نام جامعه عمل می پوشاند یا همانند دیگر اقدامات حمایتی و تامین اجتماعی عملکردی ناقص و انتقاد برانگیز را از خود به جای خواهد گذاشت. دقیقا همان طور که در ماجرای توزیع سبد کالا ۹۹ و بسته حمایتی دولت کارگران و کارمندان و بازنشستگان و تامین اجتماعی سابقه خوبی به جای نگذاشتند و بر خلاف وعده توزیع سه مرحله سبد حمایتی تنها یک مرحله را به صورت ناقص انجام دادند.
بنا بر اعلام سازمان خصوصی سازی، تعداد مشمولان طرح توزیع سهام عدالت تا پایان سال ۹۶ در ۱۹ گروه ۴۹ میلیون و ۲۲۶ هزار و ۱۹۳ نفر هستند که حدود ۵ درصد از این افراد یعنی ۲ میلیون و ۲۲۵ هزار و ۶۷۲ نفر، از مشمولان فوت شده‌اند که سهام متوفیان به وارث آنان تعلق می گیرد. بر این اساس اگر جمعیت کشور را ۸۵ میلیون نفر در نظر بگیریم، حدود ۲۵ میلیون نفر سهام عدالت دریافت نکرده اند و مشمول واریز سود نیستند که از این تعداد بسیاری در دهک های پایین جامعه قرار دارند و جزو جاماندگان هستند و امید می رود با ثبت نام جدید در سال ۹۹ این دسته نیز جزو مشمولان قرار گیرند.
آزادسازی سهام؛ مزایا و معایب
برای آزادسازی سهام عدالت افراد می توانند به دو روش سهام داری مستقیم و سهام داری غیر مستقیم اقدام کنند. در روش سهام داری مستقیم، مستقیما در سبد سهام فرد قرار می گیرد و پس از اعلام سازمان خصوصی سازی امکان فروش سهام در بورس مهیا می شود و فرد سهام دار هر زمان که بخواهد امکان عرضه آن را خواهد داشت اما در روش سهام داری غیر مستقیم مدیریت سهام در اختیار دولت است و از طریق شرکت های استانی سهام عدالت کار پیش می رود و دارندگان سهام عدالت سالانه سود سهامشان را دریافت می کنند و امکان فروش آن را ندارند.
توجه کنید اگر قصد فروش سهام عدالت در بورس را دارید حتما روش سهام داری مستقیم را در آزادسازی انتخاب کنید و پس از آن اگر کد بورسی و سجام ندارید نسبت به اخذ آنها اقدام کنید.
درخواست فروش سهام‌عدالت در بانک‌های عامل از روز شنبه ۱۰ خرداد آغاز شد. در این میان برخی به نقش این مهم در تشدید فشار فروش در کلیت بازار سهام سخن می‌گویند و برخی دیگر معتقدند با توجه به افزایش محسوس پول‌های ورودی به بازار سهام، سهام قابل فروش به راحتی در دل بازار هضم خواهد شد و نمی‌تواند اثر کاهنده بر بازار داشته باشد.
در اطلاعیه ستاد سهام عدالت آمده است، از دهم خردادماه ۱۳۹۹ تمام دارندگان که روش سهامداری مستقیم را انتخاب کرده‌اند، می‌توانند با مراجعه به درگاه از وضعیت دارایی خود در ۳۶ شرکت بورسی و فرابورسی مطلع شوند.
این اطلاعیه همچنین آورده است: این سهامداران همانند یک سهامدار عادی در بورس کشور قادر خواهند بود تمامی حقوق و منافع سهامداری را استیفاء نموده و از مزایای سهامداری بهره مند شوند. از جمله این حقوق و منافع نظارت همگانی میلیون‌ها نفر از هموطنان بر بنگاه‌های اقتصادی پذیرفته شده در بورس و فرابورس، امکان شرکت در مجامع عمومی، دریافت سود، مشارکت در افزایش سرمایه، دریافت حق تقدم و انجام خرید و فروش سهام در بازار سرمایه است.
در سامانه مذکور، پس از کلیک بر روی گزینه «مشاهده دارایی سهام عدالت»، صفحه جدیدی باز می‌شود که کاربر باید کدملی خود را وارد کند، پس از آن کد فعال سازی به شماره موبایل ثبت شده توسط کاربر در سامانه سهام عدالت سازمان خصوصی سازی پیامک می‌شود، پس از وارد کردن این شماره مجموع تعداد و ارزش دارایی‌های هر سهام دار از سهام عدالت نمایش داده می‌شود.
برخی معایب و ابهامات آزادسازی
آزادسازی سهام عدالت با برخی از ابهامات همراه است که این ابهامات زمینه ریسک در معاملات بازار را افزایش داده است.
ابهام در نحوه آزادسازی و نیز رشد بی‌سابقه شاخص بورس در فروردین و اردیبهشت ماه در کنار یکدیگر منجر به اصلاح شدید معاملات در بازارهفته اول خرداد شد.
با توجه به تاثیر منفی خبر آزادسازی سهام عدالت بر معاملات بازار، اخباری از چند مجرا اعلام شد که حاکمیت آزادسازی با بازار سرمایه است و با روش های مختلف مانند عرضه پلکانی سهام عدالت در بازار، وثیقه قرار دادن سهام در بانک‌ها برای دریافت وام مانع از ایجاد ضربه بیشتر به معاملات بورس شدند.
تحلیلگران معتقدند، برخلاف پیش‌بینی‌ها تعداد کمی از مشمولان اقدام به فروش سهام خود کردند بنابراین در وضعیت کنونی خطر چندانی معاملات بازار را تهدید نمی‌کند. تعداد افرادی که به دنبال فروش سهام خود هستند فاصله بسیار زیادی با اعداد پیش‌بینی شده دارند به همین دلیل بعید به نظر می‌رسد دوباره شاهد اصلاح شاخص بورس باشیم.
این در حالی است که، آزادسازی سهام عدالت زمینه ترس در بازار را ایجاد کرد و باعث شد تا بسیاری از افراد به سمت نقد کردن سهام خود پیش بروند.
یک کارشناس اقتصادی با انتقاد از مدل پیشنهادی دولت برای روش غیرمستقیم مدیریت سهام عدالت گفت: لایه مدیریتی تحت عنوان شرکتهای سرمایه گذاری استانی باید از بین برود چرا که معدن فساد بوده و پاسخگویی هم ندارند.
علی قربانی در خصوص آزاد سازی سهام عدالت گفت: دولت با توجه به مشکلات اقتصادی که کرونا برای مردم ایجاد کرده است، می‌خواهد با آزاد سازی به جامعه مُسکن تزریق کند اما شتاب بی منطق دولت در این زمینه می‌تواند به دارایی‌های مردم آسیب برساند.
وی ادامه داد: فقط تعیین سهام عدالت از سال ۸۵ تا ۹۵ در کشور طول کشیده است و از سال ۹۶ تا ۹۸ هم بحث آزاد سازی آن در مجلس مطرح بوده بعد دولت می‌خواهد کل اجرای این موضوع را در ۱ تا ۲ ماه تمام کند؟!
این کارشناس اقتصادی خاطر نشان کرد: بحث سهام عدالت پیچیده است و هنوز خیلی از مردم از آزاد سازی و شیوه‌های آن خبر ندارند برای همین هم دولت باید زمان بیشتری برای تصمیم گیری مردم لحاظ کند و اطلاع رسانی‌ها مرتبط هم در رسانه های تصویری و مکتوب افزایش یابد.
قربانی افزود: دولت باید درباره آینده سهام شرکت‌ها و آینده بازار بورس به صورت شفاف صحبت کند و تبعات انتخاب روش های مستقیم و غیر مستقیم را به مردم اطلاع رسانی کند. علاوه بر این، در حال حاضر اگر مردم روش مستقیم یا غیر مستقیم را انتخاب کردند، نمی‌توانند نظر خود را تغییر دهند در حالی که دولت باید سازکار پویایی طراحی کند که مردم بتوانند شیوه سهامداری خود را تغییر دهند. سهامداری و فعالیت در بورس به اطلاعات جدید نیاز دارد و مردم ممکن است با کسب اطلاعات جدید یا دیدن نتایج هر شیوه سهامداری، بخواهند تصمیم خود مبتنی بر انتخاب روش مستقیم یا غیر مستقیم را تغییر دهند و دولت باید این امکان را فراهم کند.
این کارشناس اقتصادی در خصوص شیوه غیر مستقیم سهامداری خاطر نشان کرد: در روش غیر مستقیم، شرکتهای سرمایه گذاری استانی صاحب سهام شرکت‌ها می‌شوند و مردم هم فقط به صورت سالانه از عواید این شرکت‌ها استفاده کنند و از ارزش افزوده خود سهام بی بهره‌اند. در واقع، در روش غیر مستقیم پول به این زودی به مردم نمی‌رسد بلکه با اضافه شدن یک لایه واسطه مدیریتی تحت عنوان شرکتهای سرمایه گذاری استانی امکان بروز فساد و ناکارآمدی هم وجود دارد.
وی با انتقاد از کارایی شرکتهای سرمایه گذاری استانی افزود: اگر شرکتهای سرمایه گذاری استانی کارایی داشتند در این ۱۰ سال خودشان را نشان می‌دادند و حداقل یک گزارش عملکرد را منتشر می‌کردند.
ناکارآمدی شرکتهای سرمایه گذار استانی به اندازه‌ای است دولت در طی این ۱۰ سال نصف سهام را از اختیار این شرکت‌ها خارج کرده و به مدیریت خود برگردانده است این لایه مدیریتی تحت عنوان شرکتهای سرمایه گذاری استانی باید از بین برود چرا که معدن فساد بوده و پاسخگویی هم ندارند و به جای آن می‌توان از شرکتهای سبدگردانی که در حجم کم کار می‌کنند، استفاده نمود.
مزایای آزادسازی سهام
آزادسازی سهام‌عدالت از جنبه‌های مختلفی قابل بررسی است. به گفته بسیاری از متخصصان بازار سرمایه، یکی از مهمترین جنبه‌ها، اثر عمق بازار و نقدشوندگی است. عرضه‌های سهام به افزایش عمق بازار، افزایش نقدشوندگی و حجم معاملات منجر می‌شود؛ موضوعی که توسعه فیزیکی بازار را به همراه خواهد داشت.
در سوی دیگر، افزایش عرضه‌ها منجر به فشار فروش و تعدیل قیمت‌ها می‌شود. اگر فروش‌ها با شدت صورت گیرد، می‌تواند منجر به کاهش قیمت شده و نگرانی از عرضه‌های سهام‌عدالت می‌تواند منجر به پیش‌دستی برخی معامله‌گران برای فروش شود تا در قیمت‌های پایین‌تر مجددا خرید کنند.
تصمیم‌گیری درخصوص فروش و نگهداری بیش از همه تحت تاثیر روند بازار و نیاز نقدینگی افراد است. به هر حال آزادسازی سهام‌عدالت در مقطع مهمی رخ داد. مقطعی که کرونا بسیاری از مشاغل را تحت تاثیر قرار داد و آزادسازی امکان استفاده از ثروت و پس‌انداز برای این روزها فراهم کرده است. به‌نظر بخشی که نیاز به نقدینگی دارند، تحت فشار برای فروش و نقد کردن هستند و باید این امر به‌صورت گام به گام فراهم‌سازی شود.
از سوی دیگر، افرادی که نیاز به نقدینگی ندارند، باید توجه داشته باشند که پرتفوی سهام‌عدالت از بهترین و بزرگ‌ترین و عمدتا سودآورترین شرکت‌ها است. شرکت‌هایی که روند سوددهی مناسبی دارند و عمدتا در زمره شرکتهای دلار محور قرار می‌گیرند. این شرکت‌ها در مقابل نوسانات ارز ریسک فرد را پوشش می‌دهند و حتی بازده بیشتری نیز عاید سرمایه‌گذاران می‌کنند.
مشمولان نباید عجولانه نسبت به سهام خود تصمیم‌گیری کنند بلکه باید مانند سایر سهاداران نسبت به سهام خود دارای دید تحلیلی باشند، گفت: سهام موجود در سبد جزو بهترین سهم‌ها هستند که از نقدشوندگی بالا برخوردارند و دارای پتانسیل رشد هستند.
سهامداران به جای فروش از سود سهام استفاده کنند
در این میان توصیه های سخنگوی ستاد راهبری سهام عدالت نیز مردم را نسبت به فروش سهام محتاط تر کرده است. «حسین فهیمی» در این خصوص گفت: سهام قابلیت وثیقه بانکی دارد و به سهامداران توصیه می‌شود به جای فروش آن، از سود آینده آن استفاده کنند.
به گفته وی، سهام عدالت مرکب از سهام ۴۹ شرکت است که ۳۶ شرکت شرکت بورسی بوده و ۱۳ شرکت هنوز وارد بورس نشده‌اند و در برخی از شرکت‌ها تا ۷۰ درصد سهام مربوط به سهام عدالت است و شرکتهای سرمایه پذیر سهام عدالت از جمله شرکتهای ارزنده در بورس تهران و فرابورس به شمار می‌روند.
وی افزود: بعد از ابلاغیه رهبر معظم انقلاب مبنی بر آزاد سازی سهام عدالت دارند، می‌توانند به روش مستقیم مدیریت سهام عدالت را از طریق سامانه در سازمان خصوصی سازی انتخاب کنند بر اساس آخرین آمار تا ۷ خرداد، ۱۳ میلیون و ۶۰۰ هزار نفر از ۴۶ و نیم از میلیون نفر سهامدار عدالت روش مستقیم مدیریت سهام را انتخاب کرده اند که در واقع ۲۵ درصد از سهامداران عدالت روش مستقیم را برگزیده‌اند.
فهیمی گفت: کسی که مدیریت مستقیم را برگزیده، در واقع سهامدار ۳۶ شرکت بورسی و فرابورسی و نیز ۱۳ شرکت خارج از بورس است که همه سهام خود در این شرکت ها را باید خودش مدیریت کند، یعنی در مجمع عمومی این شرکت ها شرکت مشارکت کند و بداند کدام شرکت سود مجمع می‌دهد و از آن استفاده کند، اما کسانی که وقت یا دانش و مدیریت کافی ندارند، روش غیر مستقیم را انتخاب می‌کنند.
سخنگوی ستاد راهبری سهام عدالت گفت: کسانی که روش غیر مستقیم را انتخاب می‌کنند، از طریق شرکتهای سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت مدیریت سهام انجام می‌دهند و این شرکت ها در واقع واسطه مالی هستند که سهام عدالت را مدیریت می‌کنند و سهامدار عدالت در واقع با یک شرکت سرمایه گذاری استانی طرف است، سازمان بورس هم افراد و صلاحیت مدیریت کسانی که کنترل شرکتهای سرمایه‌گذاری استانی را در دست می‌گیرند را کنترل می‌کند که رفتار حرفه‌ای داشته باشند.
به گفته وی، در شرکت های سرمایه‌گذاری استانی، سهام در یک جا جمع می‌شود، بنابراین قدرت چانه زنی در مجامع شرکت‌ها را بالا می‌برد، اما کسانی که خودشان قدرت و دانش مدیریت مالی سهام را دارند، روش مستقیم را برمی‌گزیند.
به گفته فهیمی، وقتی مالکیت در اختیار این افراد قرار می‌گیرد، یکی از شئون مالکیت سهام، داشتن اختیار فروش است، البته ما توصیه می کنیم که سهام عدالت را نگه دارند و از سود آن استفاده کنند و افزایش سرمایه شرکتهای سرمایه پذیر و حق تقدم سهام و بهره گیری کنند و در واقع سهامداران عدالت از منافع آینده این سهام استفاده کنند.
به گفته وی، فعلا اجازه فروش سهام عدالت تا ۳۰ درصد وجود دارد، اما اجباری در فروش سهام وجود ندارد و شورای عالی بورس تصویب کرده که فعلاً تا ۳۰ درصد از سهام عدالت کسانی که روش مستقیم را انتخاب کرده باشند، قابلیت فروش دارد.
فهیمی گفت: از روز سه شنبه ۶ خرداد ۹۹ سفارش فروش سهام توسط برخی سهامداران در بانک‌های عامل شروع شده است و شنبه با آزادسازی این سهام، اولین مجموعه سهام عدالت از سوی بانک ملی در بازار سرمایه به فروش رسید، البته کسانی که سهام عدالت خود را نگه داشته‌اند، نسبت به کسانی که آن را فروخته‌اند، بیشتر سود می‌کنند.
سخنگوی ستاد راهبری سهام عدالت همچنین در مورد این که اگر سهام عدالت را نگه داریم، چه می‌شود، گفت: تصور کنید ۱۰ سال قبل ارزش اسمی سهام عدالت یک میلیون تومان بود، آن موقع هم فشار برای فروش این سهام وجود داشت اگر کسی آن موقع سهام خود را فروخته بود الان این سهام ۱۵ میلیون تومان ارزش نداشت.
به گفته فهیمی، افزایش سهام با افزایش تعداد شرکت ها و فعل و انفعال شرکتهای سرمایه پذیر عدالت از جمله ویژگی های روش مستقیم سهام عدالت است، بازار سرمایه که بهترین محل جذب پس‌اندازهای خرد مردم است، سهام عدالت در آن خرید و فروش می‌شود.
سخنگوی ستاد آزادسازی سهام عدالت گفت: در آن زمان سهام بهترین شرکت‌ها به مردم در قالب سهام عدالت واگذار شد، به عنوان مثال شرکت مخابرات ایران که در دنیا بی نظیر است و اکنون برای بیش از ۸۵ میلیون نفر خدمات ارائه می‌کند یا سهام بانک های ملت تجارت و صادرات در سهام عدالت وجود دارد، امروزه بانک ملت قصد افزایش سرمایه دارد، همچنین سهام شرکتهای پتروشیمی و پالایشی در سهام عدالت وجود دارد.
وی گفت: ما در بازار سرمایه مسئول فراهم کردن زیرساخت‌های حقوقی حقوقی مالکانه هستیم، یکی از این زیرساخت‌ها امکان فروش سهام است که اگر کسی خواست بفروشد، این امکان را به او بدهیم و در بالاترین استاندارد این امکان فراهم می‌شود، همان گونه که بازار سرمایه به افرادی با دارایی چند صد میلیون تومانی خدمات می‌دهد، همین خدمات را به سهامدار عدالت هم ارائه می‌کند.
منتقدان دولت و آزادسازی سهام چه می گویند؟!
ابلاغیه ۹ اردیبهشت مقام معظم رهبری برای آزادسازی سهام عدالت و بهره‌مند شدن خیل عظیم صاحبان این سهام، حاوی بایدهایی برای تحقق هر چه بهتر سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی بود. در همین راستا در سومین شرط مورد اشاره ابلاغیه مذکور، به «تشویق مردم به ماندگاری صاحبان سهام در شرکتهای سرمایه‌گذاری» و «ورود سریع این شرکت‌ها به بورس» تاکید شده است.
حمید کوشکی، کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه نوع بیان آقای رئیس‌جمهور درباره فروش سهام عدالت مردم و هدایت به سمت فروش بسیار بد بود، گفـت: متاسفانه آقای رئیس‌جمهور از واژه غیرمناسبی برای فروش دارایی مردم به عنوان سهم استفاده کرد، لحنی که نشان از تضاد تفکر دولت درباره نگرش به بازار سرمایه دارد. آقای روحانی با بیان اینکه مردم می‌توانند ۳۰ درصد از دارایی سهام عدالت خود را بفروشند تا به نوعی تامین معیشت کنند یا به زخمی از زندگی خود بزنند، نشان داد اصلا به دنبال تعمیق هدف‌های اقتصادی بازار سرمایه نیست.
تحلیلگر ارشد اقتصادی، توضیح داد: مهمترین هدف بازار سرمایه، افزایش سرمایه‌گذاری و رشد ثروت مردم است اما آقای رئیس‌جمهور با بیان این موضوع این سیگنال را به مردم داد که از محل فروش سهام عدالت خود یا همان ۳۰ درصد به نوعی بخشی از زندگی خود را اداره کنید، در حالی که باید به این سوال پاسخ دهند که مگر از محل فروش ۳۰ درصدی سهام چقدر عاید مردم می‌شود که به زخم زندگی‌شان بزنند؟ این کارشناس بازار بورس تصریح کرد: بسته به نوع فروش و سهام اولیه، قیمت فروش سهام ۳۰ درصدی بین ۲ تا ۳ میلیون تومان در نوسان است، بنابراین رقم چندانی برای تامین معیشت مردم به شمار نمی‌رود.
با وجود اشاره مقام معظم رهبری به این شرایط در ابلاغیه آزادسازی سهام عدالت، تصمیمات مسؤولان به گونه‌ای بوده که بیشتر به تشویق مردم به فروش سهام خود شبیه است تا به حفظ این دارایی ارزشمند. علاوه بر این، تاخیر دولت در عرضه شرکتهای سرمایه‌گذاری استانی در بورس دیگر مسأله‌ای است که باعث محرومیت مردم از سود حاصل از عرضه اولیه این شرکت‌ها می‌شود.
به گفته بسیاری از منتقدان، مشخص کردن بازه زمانی محدود برای آزادسازی سهام عدالت باعث شده مردم تصور کنند برای فروش سهام خود هم باید در همین بازه زمانی اقدام کنند. دولتی‌ها هیچ توضیحی به مردم ارائه نداده‌اند که می‌توانند ضمن آزادسازی و وارد نشدن به بازار سرمایه صرفا سهامدار باشند و دارایی ارزشمند خود را حفظ کنند. نباید فراموش کرد که بخش اعظمی از دارندگان سهام عدالت ۶ دهک اول جامعه کسانی هستند که اساسا با ادبیات بازار سرمایه آشنا نیستند. به اعتقاد برخی منتقدان، یکی از بدترین نقاط سیاست‌های دولت زمانی است که مردم را در شرایط اصلاح بازار سرمایه راهی بانک‌ها برای فروش سهام عدالت کرده است. این یعنی دارایی ارزشمند مردم در زمانی که به کمترین میزان ارزش رسیده است، توسط بانک‌ها باید خریداری شود. جالب اینجاست که وقتی نوبت به فروش سهام خود دولت به مردم می‌رسد (ETFها) روند بازار بسیار سبز و صعودی بوده است.
این در حالی است که طبق آخرین آمارهای غیررسمی درباره تعداد افرادی که سهام عدالت خود را به فروش رسانده‌اند، بیش از ۲۰۰ هزار نفر تا پایان یکشنبه ۱۱ خرداد ماه، سهام خود را به بانک‌ها یا توسط کارگزاری به افراد دیگر فروخته‌اند. نکته قابل توجه اینکه، سهام‌های عرضه شده در بازار سرمایه از شرکتهای بسیار سودده و بزرگ کشورمان هستند؛ پتروشیمی‌ها، بانک‌ها و شرکتهای خودروساز به عنوان پیشران‌های اقتصادی ایران هستند و مسلما سهامدار بودن مردم در آنها یک اتفاق بزرگ و ارزشمند است.
بنا به گفته منتقدان، «سهام عدالت» برخلاف فضای رسانه‌ای ایجادشده، ارزش اقتصادی بالایی برای مردم دارد، تا آنجا که می‌توانند با آن به عنوان وثیقه وام بگیرند اما بی‌اطلاعی مردم از این ارزش و فضای رسانه‌ای مسموم باعث شده است بانک‌هایی که امروز بیشتر بنگاهداری می‌کنند، مردم را به سمت فروش سهام عدالت‌شان سوق دهند.
پیامدهای احتمالی آزادسازی
انتقادات متعددی به روش آزادسازی سهام عدالت وارد شده است که جدی ترین آنها ادامه تصدی گری دولتی است. در حالی که دولت سهام شرکت هایی را عرضه می کند که هم اینک در بورس حضور دارند ضرورت تاسیس صندوق های واسطه برای عرضه آن عجیب است و تنها یک دلیل می تواند داشته باشد آن هم ادامه تصدی گری دولت بر سهام مردم است. در واقع دولت مالکیت را می دهد اما مدیریت را نمی دهد که خلاف قانون و اصول خصوصی سازی است و باعث ناکارآمدی و کاهش سود این سهام خواهد شد.
به عقیده برخی کارشناسان آزادسازی سهام عدالت می تواند به رشد یکباره نقدینگی سرگردان در جامعه تبدیل شود که اثر مخربی بر بازارهای مختلف خواهد داشت. دلیل این گروه این است که با ازادسازی آن به دلیل اینکه عمده سهامداران از دهک های پایین هستند بلافاصله آن را به دلیل نیاز مالی خواهند فروخت و نقدینگی زیادی در جامعه آزاد می شود. از طرفی نیز دلال ها از این شرایط سوء استفاده خواهند کرد و با قیمت های کم سهام مردم عادی را از چنگشان خارج می کنند. با این وجود از آن جایی که طرح سهام عدالت با هدف خصوصی سازی اتفاق افتاده است باید مردم امکان خرید و فروش سهام خود را داشته باشند تا این خصوصی سازی واقعی شود و در حال حاضر این خصوصی سازی ناقص انجام گرفته است. خصوصا در شرایط کنونی که با مشکلات گسترده معیشتی مواجه هستند.
هشدارتحلیلگران: سهام خود را نفروشید مدیر عامل شرکت سرمایه‌گذاری سهام عدالت استان تهران با اشاره به ارزش بالای سهام عدالت، از تصمیمات و تبلیغات مسؤولان آزادسازی سهام عدالت در راستای ترغیب سهامداران به فروش این سهام باارزش انتقاد کرد. محمدرضا جودکی گفت: مسؤولان آزادسازی سهام عدالت باید شرکتهای سرمایه‌گذاری استانی را هرچه سریعتر وارد بازار سرمایه کنند، چرا که با این اقدام، سود قابل توجهی نصیب صاحبان این سهام می‌شود، چنانکه تجربه عرضه‌های اولیه هم نشان می‌دهد با عرضه اولیه، ارزش سهام با افزایش قابل توجهی مواجه می‌شود. جودکی اظهار داشت: با این حال مسؤولان مربوط به جای آگاه‌سازی مردم و تشویق آنان به حفظ سهام و ماندن در شرکتهای سرمایه‌گذاری استانی، به روش‌های مختلف مردم را از نگهداری سهام و ماندن در شرکتهای سرمایه‌گذاری استانی ترسانده و به فروش این سهام ارزشمند تشویق می‌کنند. مدیر عامل شرکت سرمایه‌گذاری استان تهران گفت: مردم هم تحت تاثیر تبلیغات غلط این افراد، به فروش این دارایی ارزشمند رو می‌آورند. فروشندگان این سهام در آینده زیان خواهند کرد. مسؤولان مربوط هم بزودی از مسؤولیت کنار رفته و پاسخگو نخواهند بود. در این شرایط مردم زیان‌دیده‌های نهایی فروش سهام عدالت خواهند بود. متاسفانه تبلیغاتی که می‌شود، در راستای فروش سهام عدالت است، نه آگاه‌سازی مردم. وی با اشاره به ارزش بالای سهام عدالت گفت: در این حوزه، بهترین سهام‌های دولت به مردم منتقل شده است. اما الان با تبلیغاتی که شده است، مردم را به فروش سهام ترغیب می‌کنند. با مسیر فعلی که مسؤولان در پیش گرفته‌اند، دوباره مدیریت دولتی و بزرگ شدن دولت گریبان کشور را خواهد گرفت. نفع مردم در نگهداری این سهام است. اگر مردم نیاز اضطراری به فروش این سهام ندارند، ارزش افزوده خوبی در حفظ این سهام وجود دارد. علاوه بر این، اگر مردم روش غیرمستقیم را انتخاب کنند، از سود بیشتری بهره‌مند خواهند شد؛ چرا که با عرضه اولیه شرکتهای سرمایه‌گذاری استانی به بورس، طبق روال موجود در بورس، ارزش افزوده قابل توجهی نصیب سهامداران می‌شود.
نکات مهم که باید در مورد سهام عدالت بدانید
به گفته سخنگوی ستاد آزادسازی سهام عدالت ، امکان ویرایش روش مدیریت سهام عدالت تا ساعات پایانی روز ۱۵ خرداد وجود داشته، اما امکان اصلاح تصمیم وجود ندارد بنابراین مردم وقتی انتخاب می‌کنند که روش مستقیم مدیریت سهام عدالت را داشته باشند، یعنی دارایی از سبد شرکت استانی سهام عدالت کسر می‌شود و به فرد داده می شود و شما مالک سهام ۳۶ شرکت بورسی و ۱۳ شرکت غیربورسی می شوید، بنابراین امکان لغو تصمیم وجود ندارد.
فهیمی همچنین در مورد اینکه ۷۵ درصد از سهامداران عدالت شیوه مدیریت غیرمستقیم را انتخاب کرده اند، گفت: این افراد کسانی هستند که قصد فروش سهام خود را ندارند، بنابراین فعلا نیازی نیست، کاری انجام دهند، سهام آنها در شرکت سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت قرار می‌گیرد که در آن شرکت‌ها یک مدیریت حرفه‌ای تصمیم‌گیری می‌کند و تک تک این شرکتهای استانی در بورس یا فرابورس پذیرش می شوند و از روز پذیرش دارندگان سهام این شرکت‌ها می‌توانند تصمیم بگیرند که سهام خود را نگه دارند یا واگذار کنند.
فهیمی همچنین در مورد گفته سلاح ورزی عضو شورای عالی بورس درباره این که کارت اعتباری از سوی بانک‌ها به سهامداران عدالت داده می‌شود، نیز گفت: بانک ها در حال حاضر به مشتریان خود بر اساس اعتباری، مانند ملک و گردش حساب که دارند، کارت‌های اعتباری در اختیار آنها می‌گذارند، به عنوان مثال تا ۱۰ میلیون تومان می‌تواند با کارت اعتباری خرید کند و بعد این کارت را شارژ کند، در مورد سهامداران هم که سهام عدالت ۸ میلیون تومانی و ۱۵ میلیون تومانی دارند، یک اعتباری نزد بانک خود دارند که این بانک‌ها می‌توانند کارت اعتباری در اختیار مشتریان قرار دهند، البته این برنامه جدیدی است که در شورای عالی بورس مطرح شد، ولی تصمیم گیری نهایی با شورای پول و اعتبار و بانک مرکزی است.
فهیمی گفت: امکان توثیق سهام عدالت به نفع بانک‌ها وجود دارد که در قبال آن، کارت اعتباری به مشمولان داده شود.
وی گفت: اطلاعات دیگر که مورد نیاز است شماره تلفن همراه به نام خود مشمول باشد و شماره حساب شبا که در سامانه سهام عدالت ثبت شده است، شماره شبا را از بانک مرکزی استعلام می‌کنیم و شماره تلفن همراه را از اپراتورهای تلفن همراه استعلام می‌گیریم، تاکنون این رابطه یک طرفه بوده اما اکنون ۳۰ نوع خدمت و ارتباط دو طرفه و خدمات بین سهامدار و شرکتهای سرمایه پذیر عدالت وجود دارد.
سخنگوی ستاد راهبری سهام عدالت در پاسخ به این پرسش که عده‌ای از مخاطبان گفته بودند، چرا برگه یک میلیون تومانی سهام عدالت آنها ۵۳۲ هزار تومان ارزش دارد، گفت: مشمولان در چند سطح سطح طبقه بندی می‌شوند، در ابتدا سهام همه یک میلیون تومان بود و قرار بود، بعد از ۵ سال از محل سود دریافتی شرکتهای سهام عدالت پول سهام به دولت پرداخت شود، اما پنج سال گذشت و سود شرکت ها کفاف بهای سهام عدالت را نداد، در نتیجه ۵۳۲ هزار تومان از ارزش سهام آزاد شد.
وی گفت: در آن موقع فراخوان داده شد که بقیه بهای سهام عدالت را واریز کنید، در مورد دو دهک کم درآمد کمیته امداد امام خمینی و سازمان بهزیستی تخفیف در نظر گرفته شد، اما در کل کشور فقط ۲۷ میلیارد تومان پول بابت تکمیل ارزش این سهام و سهام این افراد یک میلیون تومانی شد، اما بقیه افراد بالای ۵۰۰ هزار تومان و برخی کمتر از این رقم شد یک عده از این افراد سود نگرفته بودند و این سود بابت بهای سهام عدالت در نظر گرفته شد، در نتیجه اکنون سهام عدالت به ارزش اسمی یک میلیون تومان، ۵۳۲ هزار تومان و ۴۹۲ هزار تومان است.
فهیمی همچنین در مورد سهام فوت شدگان گفت: سهام به نام آنها محفوظ است و گواهی حصر وراثت تعیین کننده تکلیف سهام افراد فوت شده است، در مورد آنهایی که به سن قانونی نرسیده‌اند، شماره موبایل به نام والدین و ولی قهری مورد قبول سیستم قرار می‌گیرد.
سخنگوی ستاد راهبری سهام عدالت در مورد اینکه چرا ۳۰ درصد از سهام عدالت قابلیت فروش پیدا کرده است، گفت: در اولین روز تا پایان هفته در اولین روز از ۶ خرداد ماه تا پایان هفته گذشته تقاضا برای فروش سهام عدالت سهام عدالت به حساب افراد واریز می‌شود، تسویه معاملات در شرکت سپرده گذاری مرکزی و تسویه وجوه فروش اینترنتی به حساب مالکان واریز می‌شود.
وی همچنین در مورد اینکه برخی مخاطبان گفته بودند، شعب برخی بانک‌ها جوابگوی مردم نیست گفت: فقط شعب بانک‌هایی که شماره شبای حساب مربوط به آن بانک در سامانه سازمان خصوصی سازی ثبت شده است، مجاز به پاسخگویی به سهامداران عدالت است.
فهیمی همچنین در مورد گفته برخی مخاطبان که آیا طرح جدیدی برای اعطای سهام عدالت به افراد جامانده وجود دارد، گفت: فعلاً هیچ طرح جدیدی در هیچ نهادی در دست بررسی نیست، سهام عدالت از ابتدا اجباری نبود، بلکه بر مبنای ثبت نام و درخواست متقاضیان بود و به هر خانوار تا سقف ۵ نفر اختصاص می یافت و فعلاً برنامه واگذاری جدید وجود ندارد.
سخنگوی ستاد راهبری سهام عدالت این را هم گفت: اگر کسی می‌خواهد سهام عدالت خود را نگه دارد، نیازی به کد بورسی نیست زیرا کد بورسی برای همه سهامداران به صورت غیرفعال در نظر گرفته شده و دارایی‌های آنها نگهداری می‌شود اما اگر یک روز بخواهند خرید و فروش انجام دهند، باید به سامانه جامع اطلاعات مشتریان سجام بروند و کد بورسی خود را فعال کنند.
سهام عدالت کارت اعتباری می‌شود؟
با وجودیکه رئیس کل بانک مرکزی از امکان تبدیل شدن سهام بورسی و سهام عدالت به وثیقه تسهیلات کارت اعتباری خبر داده است اما ابهاماتی در این بین ایجاد شده است.
بنا به اعلام عبدالناصر همتی، بانک‌ها می‌توانند سهام بورسی، به‌ویژه سهام عدالت را به عنوان وثیقه برای صدور کارت اعتباری قرار دهند.
وی افزود: با توجه به ارزنده بودن بخش عمده‌ای از سهم‌های موجود در سبد سهام عدالت، به بانک‌ها توصیه می‌کنم درقبال وثیقه گرفتن سهام آزاد شده، درچارچوب ضوابط خود، معادل درصدی از ارزش آن، به دارندگان سهام که نیاز به منابع مالی دارند، ولی قصد فروش سهام خود را ندارند، کارت اعتباری برای خرید بدهند.
رئیس کل بانک مرکزی گفت: به حوزه فناوری اطلاعات بانک مرکزی تأکید کرده‌ام هرچه سریعتر برای ساده‌سازی فرآیند صدور کارت اعتباری اقدام کند.
این در حالی است که معاون سازمان خصوصی‌سازی نیز اعلام کرده، دعوت‌نامه‌های قبلی و حتی کارت سهام عدالت که بر روی آن ارزش ۱۰ میلیون ریالی هم نوشته شده از نظر سازمان خصوصی‌سازی فاقد اعتبار است.
حسن علایی با بیان اینکه ملاک مورد عمل در سهامدار بودن افراد اکنون سامانه سهام عدالت به نشانی www.samanese.ir است، افزود: دعوت‌نامه‌های قبلی سهام عدالت و حتی کارت سهام عدالت که بر روی آن ارزش ۱۰ میلیون ریالی هم نوشته شده از نظر سازمان خصوصی‌سازی اعتباری ندارد و فقط وجود کدملی مشمولان در سامانه سهام عدالت ملاک عمل است.
وی ادامه داد: اکنون تعداد نهایی سهامداران عدالت در سامانه سهام عدالت ۴۹ میلیون و ۱۲۱ هزار و ۴۷۱ نفر است، حدود ۱.۸ میلیون نفر دارای برگه‌های دعوتنامه سهام عدالت هستند اما مراحل ثبت نهایی آنها در سامانه سهام عدالت به هر دلیلی انجام نشده است.
معاون سازمان خصوصی‌سازی با بیان اینکه برخی از شهروندان که کارت سهام عدالت با مبلغ ۱۰ میلیون ریالی و با امضای مدیرعامل شرکت تعاونی سهام عدالت و رئیس هیأت مدیره و بارکد و کد ۲۴ رقمی دارند، اما وقتی شماره ملی این افراد را وارد سامانه سهام عدالت می‌کنیم، سامانه پاسخ می‌دهد شما جزو مشمولان سهام عدالت نیستید، اظهار داشت: دعوت‌نامه‌ها و حتی کارت‌های پرس شده مبنا و ملاک نیست و ملاک عمل فقط سامانه سهام عدالت است که مشخصات سهامداران عدالت تا سال ۹۴ وارد این سامانه شده است.
هنوز چهار میلیون نفر شبای خود را اعلام نکرده‌اند
علایی همچنین گفت: کسانی که در سامانه سهام عدالت مراحل ثبت‌نام خود را نهایی کرده و کد رهگیری دریافت کرده باشند، به عنوان سهامدار عدالت شناخته می‌شوند، حتی اگر تاکنون شماره شبای بانکی خود را نداده باشند.
وی افزود: تا چند روز گذشته حدود ۴.۷ میلیون نفر شماره شبای خود را اعلام نکرده بودند اما در این چند روز تعداد زیادی شماره شبا دریافت شد.
معاون سازمان خصوصی‌سازی ادامه داد: با وجود اینکه بارها از شبکه‌های تلویزیونی، رادیویی و خبرگزاری‌ها و روزنامه‌ها به مردم اطلاع‌رسانی کرده‌ایم اما اکنون حدود چهار میلیون نفر شماره شبای حساب بانکی خود را برای دریافت سود سهام عدالت به سامانه اعلام نکرده‌اند.
وی با بیان اینکه برای تکمیل ارزش تفاوت سهم ۵۳۲ هزار تومانی تا یک میلیون تومانی بارها اطلاع‌رسانی شد اما در نهایت حدود ۳۰۰ هزار نفر مبالغ تکمیلی را واریز کردند، اظهار داشت: شاید آن موقع مردم فکر می‌کردند سهام عدالت ارزشی ندارد و نسبت به واریز وجه اقدام نکردند، به هر حال در گذر زمان افزایش قیمت سهام عدالت صورت گرفته است. تمدید مجدد مهلت انتخاب روش مستقیم تا ۲۹ خرداد بر اساس اعلام سخنگوی ستاد ازاد سازی سهام عدالت، امکان انتخاب روش مستقیم سهام عدالت تمدید شد. بر اساس تصمیم ستاد راهبری آزاد سازی سهام عدالت، امکان انتخاب روش مستقیم سهامداری از سوی مشمولین محترم سهام عدالت تا ساعت ۲۴ مورخ ۹۹/۳/۲۹ تمدید گردید. طبق اعلام حسین فهیمی سخنگوی ستاد ازاد سازی سهام عدالت، مشمولین سهام عدالت می توانند تا ساعت ۲۴ مورخ ۲۹ خرداد ماه سال جاری از طریق مراجعه به سایت www.samanese.ir نسبت به انتخاب روش مستقیم اقدام نمایند. طرح بهارستانی ها برای رسیدگی به جاماندگان بنا به گزاش برات نیوز، در این طرح جاماندگان سهام عدالت در چند گروه تقسیم می‌شوند؛ گروه نخست افرادی هستند که در سال ۸۴ جزو مشمولان دریافت سهام عدالت بودند اما به‌دلایل مختلف از لیست نهایی سازمان خصوصی‌سازی حذف شدند، که تعداد آنها حدود یک میلیون و هشتصد هزار نفر تا دومیلیون نفر است. در مورد این طرح رییس سابق کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی گفته است: مشاغل تعریف‌نشده که اطلاعات جامعی از آنها وجود ندارد، مانند کارگران ساختمانی، دستفروشان و… نیز جزو گروه مذکور هستند.دومین گروهی که در طرح ساماندهی سهام عدالت تعیین تکلیف می‌شوند، افرد کمتر از ۱۴ سال هستند، از سال ۸۵ تاکنون بسیاری از خانواده‌هایی که سهام عدالت دریافت کردند، صاحب فرزند جدید شدند که این فرزند از سهام عدالت محروم است. به گفته محمدرضا پورابراهیمی ، سومین گروهی که در طرح ساماندهی سهام عدالت، صاحب این سهام می‌شوند، افرادی هستند که طی سال‌های گذشته به‌دلیل بروز مشکلات اقتصادی، توان مالی آنها کاهش یافته و در حال حاضر جزو دهک‌های کم‌درآمد محسوب می‌شوند. نماینده مردم کرمان، ادامه داد: برای اجرایی کردن طرح ساماندهی سهام عدالت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی باید اطلاعات دقیقی از افراد مشمول در اختیار قرار دهد، در واقع باید بانک اطلاعاتی مورد نیاز را تهیه کند. همچنین، میزان واگذاری‌های جدید باید براساس فرمول خاصی صورت گیرد، زیرا این افراد همانند سایر صاحبان سهام عدالت که از سال ۸۶ مشمول سود سهام شدند، از آن برخوردار نیستند، بنابراین میزان سهام عدالت آنها متفاوت خواهد بود.
خبرهای خوش روحانی به مردم درباره سهام عدالت
رییس جمهور درباره سهام عدالت گفت: سهام عدالت برای هر فردی که تمایل داشته باشد می تواند به عنوان به عنوان وثیقه باشد و می تواند بر مبنای آن از بانک کارت اعتباری از بانک بگیرد که به عنوان وسیله ای است که هر فردی بتواند سهام خود را حفظ کند.
حسن روحانی با اشاره به ورود بیش از ١۴ تا ١۵ میلیون نفر به بازار بورس گفت: راه برای عرضه و فروش سهام عدالت از روز گذشته برای سهامداران باز شده است؛ اکنون بازار بورس پذیرای سهام داران جدید است که در طول تاریخ ۵٠ ساله فعالیت بورس سابقه نداشته است .
او ضمن تشکر از شورای عالی بورس و سازمان بورس و وزیر اقتصاد و رییس کل بانک مرکزی برای مرافبت از آزادسازی و عرضه سهام عدالت گفت: در روزهای آینده و هفته های آینده مراقبت کنند تا مردم به خوبی به حق خودشان در مالکیت سهام عدالت برسند
روحانی ادامه داد: سهام عدالت مال مردم است و بانک مرکزی به بانک ها ابلاغ خواهد کرد این است که سهام عدالت برای هر فردی که تمایل داشته باشد می تواند به عنوان به عنوان وثیقه باشد و می تواند بر مبنای آن از بانک کارت اعتباری از بانک بگیرد که به عنوان وسیله ای است که هر فردی بتواند سهام خود را حفظ کند.
رئیس جمهور گفت: مردم می توانند سهام عدالت خود را نفروشند، حفظ کند و یا به عنوان وثیقه در بانک بگذارد و کارت اعتباری دریافت کند و برای نیازمندی های خود مصرف کند.ما در شرایط فعلی باید این امیدواری را به طور کامل داشته باشیم برای حرکت هایی که در کشور مورد نیاز است.
تکذیب مفت‌خری سهام عدالت توسط بانک‌ها
خبری در فضای مجازی مبنی بر مفت‌خری سهام عدالت توسط برخی از بانک‌ها باقیمت ۴۵۰ هزار تومان در حال دست به دست شدن است که حسین علایی، معاون سازمان خصوصی سازی در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی ایرنا نسبت به این خبر واکنش نشان داد و گفت: چنین ادعایی صحت ندارد و این خبر منتشر شده از جمله خبرهای جعلی است که افراد با اهداف مشخصی اقدام به انتشار آن می‌کنند.
وی ادامه داد: فروش ۳۰ درصد از سهام عدالت با قیمت تابلو انجام می‌شود، پس چطور ممکن است بانک بتواند این سهام را با قیمت ۴۵۰ هزار تومن خریداری کند؟
علایی افزود: شرکت‌ها، بورسی و دارای قیمت تابلو هستند، زمانی که ثبت سفارش ۳۰ درصد از سهام عدالت زده شود برمبنای قیمتی مشخص که نرخ تابلو است سفارش پذیرفته خواهد شد.
براساس تصمیم شورای عالی بورس، از روز شنبه (دهم خرداد) امکان فروش سهام عدالت برای دارندگان این سهام فراهم شد.
سهامداران عدالت که روش مستقیم را برای مدیریت سهام خود انتخاب کرده‌اند از روز شنبه (۱۰ خرداد) تا فردا (۱۳ خرداد) با مراجعه به بانک مرتبط به شماره شبای خود، قادر به ثبت سفارش فروش ۳۰ درصد از سهام خود هستند و باقی دارایی سهام عدالت تا یک سال آینده آزادسازی و قابل معامله خواهد شد.
منبع: برات نیوز
