اگر از آن دسته افرادی هستید که به بازدید از مناطق تاریخی علاقه‌مندید، بی‌شک بازدید از قنات‌های به جا مانده از امپراتوری روم باستان و آشنایی با شیوه‌ی مهندسی آن‌ها برای شما بسیار جالب خواهد بود.
قنات یک کانال یا لوله کشی برای انتقال آب از یک منبع دور از دسترس به یک شهر، روستا یا یک منطقه کشاورزی است. ساده‌ترین و ابتدایی‌ترین شکل قنات، اولین بار در تمدن‌های باستانی مصر، آشور و بابل استفاده شد. این نوع قنات‌ها تنها یک کانال باز بین رودخانه و شهر بودند که آب در آن‌ها تنها به وسیله‌ی نیروی گرانش حرکت می‌کرد. با گذر زمان قنات‌های پیچیده‌تری در ایران ساخته شدند. مدتی بعد رومی‌ها از این قنات‌ها الگوبرداری کردند و آن‌ها را با معماری‌های چشمگیر و تکنیک‌های مهندسی ترکیب نمودند. پنج قنات بزرگ از زمان امپراتوری روم باستان تا امروز پا برجا مانده‌اند.
رومیان این قنات‌ها را برای برقرای جریان دائمی آب به حمام و توالت‌های عمومی شهر یا روستا ساختند. قنات‌ها از سنگ، خشت و سنگ‌های آتشفشانی ساخته شده‌اند. گذرگاه‌های سرپوشیده‌ی بزرگ، بخش عمده‌ای از سیستم زیرزمینی قنات‌های رومی بودند و کانال‌های سنگی، آب باران را به قنات‌ها انتقال می‌دادند. رومی‌ها برای عبور آب از دره‌ها از لوله‌های سربی، سرامیکی یا سنگی با سیفون‌هایی پر فشار در کانال‌های پل شکل استفاده می‌کردند. تقریبا از ۴۱۵ کیلومتر شبکه پیچیده‌ی قنات‌ها، تنها ۴۸ کیلومتر قابل رویت بود. در ادامه پنج قنات بزرگ از زمان امپراتوری روم باستان را به شما معرفی می‌کنیم.
۱. سگویا
قنات سگویا (Segovia) یکی از تاریخی‌ترین بناهای رومی باقی مانده از سال ۵۰ میلادی است که در شبه جزیره ایبرین در کشور اسپانیا قرار دارد. این قنات مهم‌ترین بخش این شهر است که تا قرن بیست‌ویکم به درستی به کار خود ادامه داده است. این قنات کهن، آب رودخانه فوئت فریا (Fuente Fría) را ۱۷ کیلومتر جابه‌جا می‌کند و تا نزدیکی کوه‌های اطراف شهر می‌آورد، سپس ۱۵ کیلومتر دیگر نیز آب را حمل می‌کند و به داخل شهر میرساند. قنات سگویا با طول ۸۲۷ متر سازه، روی زمین و ۲۸/۵ متر ارتفاع، دارای ۱۶۷ طاق و بیش از ۶ متر پایه است.
این مجموعه از بلوک‌های گرانیتی و آجرهای خشتی ساخته شده است. نام سازندگان و تاریخ ساخت قنات با حروف برنزی روی سه طاق بلند قنات نوشته شده است. امروزه، هنوز دو طاق از این طاق‌ها سالم و از دو طرف قنات قابل مشاهده است. روی یکی از آن‌ها تصویری از حاکم شهر و بر روی دیگری تصاویری از شخصیت‌های مهم آن دوره طراحی شده است.
۲. پُنت دو گارد
پل پُنت دو گارد (Pont du Gard) بر روی رودخانه گاردن در شهر رمولینز (Remoulins) در جنوب فرانسه قرار دارد. در اصل، این پل بخشی از قنات ۵۰ کیلومتری نیمز (Nîmes) است که روزی آب شیرین شهر نیمز در روم را تامین می‌کرد. در قرن ۱ میلادی، پُنت دو گارد به عنوان بلندترین پل قنات در روم ساخته شد. این پل پس از قنات سگوویا به بهترین شکل حفظ شده است.
این پل ۴۸/۸ متر ارتفاع و ۱۷ متر طول دارد و با دقت زیادی توسط مهندسان رومی و با استفاده از تکنولوژی ساده ساخته شده است. تخمین زده می‌شود که در گذشته، این قنات روزانه ۲۰۰۰۰۰ متر مکعب آب را به شهروندان نیمز میرساند. این قنات تا قرن ششم مورد استفاده بود و بخش‌هایی از آن به مدت طولانی‌تری کار می‌کرد، اما عدم توجه به نگهداری و تعمیرات آن از قرن چهارم به بعد و به دنبال آن، رسوب و آوار کانال‌های زیرزمینی، در نهایت جریان آب در این قنات قطع شد.
پس از فروپاشی امپراتوری روم و سقوط بخش‌هایی از قنات نیمز به خاطر استفاده نامناسب از آن، با توجه به اهمیت عملکرد ثانویه پل آن، پُنت دو گارد دست نخورده باقی ماند. برای قرن‌ها حاکمان محلی و اسقف‌ها مسئول نگهداری از پل بودند و عوارض‌های دریافتی از مسافران را صرف نگهداری از پل می‌کردند. با این حال در قرن ۱۷ برخی از سنگ‌های پل غارت شدند و بخش‌هایی از آن آسیب دید. از قرن ۱۸ میلادی برای استفاده توریستی از پل، توجه بیشتری به آن معطوف شد. یک سری بازسازی بین قرن‌های ۱۸و ۲۱ توسط مقامات محلی و دولت فرانسه انجام گرفت. در سال ۲۰۰۰ با افتتاح یک مرکز بازدید جدید و حذف ترافیک و ساختمان‌های اطراف پل، منطقه به اوج خود رسید. امروز پل پُنت دو گارد که بر روی یک قنات بزرگ از زمان امپراتوری روم باستان قرار دارد، یکی از محبوب‌ترین جاذبه‌های گردشگری فرانسه است.
۳. والنس
قنات والنس (Valens) در اواخر قرن چهارم میلادی توسط والنس امپراتور رومی شهر ساخته شد که نامش را روی قنات گذاشت. در طول زمان بارها این قنات تخریب شد و پادشاهان عثمانی آن را بازسازی کردند. این قنات یکی از برجسته‌ترین آثار باستانی شهر والنس است.
والنس، یکی از نقاط پایانی سیستم پیچیده کانال قسطنطنیه بود که آب را از دامنه‌های منطقه کائیتان (Kağıthane) و دریای مرمره، تا شهر والنس جابه‌جا می‌کرد. این شبکه با بیش از ۲۵۰ کیلومتر طول، بزرگترین قنات باستانی است که در تراکیه قدیم (ترکیه کنونی)، آب مردم پایتخت را تامین می‌کرد.
این قنات دارای ۹۷۱ متر طول و حداکثر ۲۹ متر ارتفاع و شیب ثابت ۰/۰۰۰۱ است. به جز یک خم که اجازه می‌دهد تا آب به مسجد فاتح برسد، در تمام راه، قنات کاملا مستقیم طراحی شده است. نهایتا قنات در استانبول متوقف می‌شود. ۹۲۱ متر از این قنات همچنان پابرجاست و حدود ۵۰ متر از طول اصلی آن تخریب شده است.
۴. پُنت لِس فِرِرِس
قنات پُنت لِس فِرِرِس (Pont de les Ferreres) یا پونت دِل دیابل (Pont del Diable) به زبان رومی یا پل دِویل (Devil) به زبان انگلیسی، یک کانال طویل ۲۴۹ متری است که بخشی از یک قنات بزرگ از زمان امپراتوری روم باستان بود و آب شهر توراکو (Tárraco) در کشور اسپانیا را تامین می‌کرد. این قنات آب را از رودخانه فرانکولی به مردم توراکو، در ۱۵ کیلومتری جنوب این رودخانه میرساند.
تاریخ ساخت این قنات مشخص نیست. بعضی معتقدند که در دوران آگوستوس یعنی قرن اول میلادی ساخته شده است، تاریخی که با تاریخ پیدایش شهر مطابقت دارد. قنات تا قرون وسطی مورد استفاده قرار می‌گرفت. این قنات چندین بار، از جمله در قرن دهم توسط عبدالرحمان سوم، حاکم کوردوبا (Córdoba)، تعمیر شده است؛ همچنین در قرن‌های ۱۸ تا ۲۰، اقدامات مختلفی جهت حفظ این سازه صورت گرفته است.
۵. قنات معجزه ها
قنات معجزه‌ها (Miracles) یا همان Acueducto de los Milagros به زبان رومی، پل یک قنات رومی خراب شده است که آب رودخانه را به شهر مریدا در اسپانیا میرساند. امروزه تنها بخش کوچکی از این قنات بزرگ از زمان امپراتوری روم باستان باقی مانده است که حدود ۸۳۰ متر طول و ۳۸ ستون ۲۵ متری دارد. این قنات آب را از یک دریاچه مصنوعی تا ۵ کیلومتری غرب شهر مریدا می‌آورد. این قنات حدود قرن ۱ میلادی ساخته شد و ساکنان مریدا به دلیل ظاهر ترسناک این قنات، آن را «قنات معجزه‌ها» می‌نامیدند. این قنات به عنوان بخشی از شهر باستانی مریدا، در یونسکو به ثبت رسیده است.
اگر قصد بازدید از این مناطق تاریخی زیبا را دارید، برای پرداخت هزینه سفارت، خرید بلیط پرواز یا رزرو هتل می‌توانید روی نیک پرداخت حساب کنید.
